آیین «ارَک و برَک»؛ بازتاب آموزه‌های دینی در توجه به همسایه
تاریخ انتشار: ۸ اردیبهشت ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۱۷۴۱۸۷۳
تاریخ، پیشینه و به بیان ساده‌تر اگر نگوییم عامیانه‌تر، سن و سال آئین و کنش‌های آیین‌مند با کتاب قطور تاریخ تمدن بشر یکسان و هم‌تراز است. در حقیقت در طول شکل‌گیری و تکوینِ فرهنگ و تمدن بشر از نخستین گام‌های پیمایش مسیر توسعه و پیشرفت در این جهان اثیری، خرده فرهنگ‌ها و در ادامه کنش‌های فرهنگی و رفتارهای آیینی، بخشی جدایی‌ناپذیر از نحوه زیست و زندگی انسان در تواتر تاریخ بوده‌است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
با شکل‌گیری مفهوم پژوهش و جایگاه نگاه‌های علمی و آکادمیک در حوزه شکل‌گیری و تکوین مفهوم فرهنگ و تمدن که یکی از اصلی‌ترین انگاره‌های آن بر مفهوم دین استوار است، ثابت شده که شکل‌گیری رفتارهای آئینی و کنش‌مند دینی ریشه‌ای عمیق در نخستین گام‌های بشر در حوزه شکل‌دهی فرهنگ و تمدن خود در قالب خرده فرهنگ‌های آیینی داشته‌است.
به همین سبب است که با ظهور و بروز ادیان و آموزه‌های خداوند در قالب وحی و سخنان رسولان هدایت‌بخشش برای تبیین مسیر سعادت و رستگاری انسان‌ها، در اغلب مناسک دینی، شاهد رفتار آئین‌مند از سوی مردمان دین‌باور در طول تاریخ بشر بوده‌ایم.
کشورمان ایران به‌عنوان یکی از کشورهای شکل‌دهنده نظم و تمدن جهانی دارای یکی از غنی‌ترین رفتارهای آیین‌مند در تمامی مناسبت‌های ملی و مذهبی است. حتی پیش‌از شکل‌گیری مفاهیم ملی و مذهبی، با مداقه در رفتارها و کنش‌های منطبق با نحوه زیست نیاکان و پیشینیان‌مان در این سرزمین پهناور و گسترده به‌ویژه در ارتباط با مفهوم طبیعت و ستایش پروردگار شاهد کنش‌های آیینی و شکل گیری خرده فرهنگ‌های آیین‌مند بودیم.
به‌گونه‌ای که در گران‌سنگ‌ترین کتاب‌های تاریخ تمدن جهان نیز می‌توان ریشه رفتارهای آیینی بیش‌از پنج هزار ساله (تا شش هزار سال) را در رفتار ایرانیان آیین‌مند به‌خوبی رصد کرد.
تطبیق آیین‌ها و رفتارهای آیین‌مند ایرانیان همزمان با پذیرش اسلام
همزمان با ورود اسلام و پذیرش این دین هدایتگر و مبین توسط ایرانیان، بسیاری از رفتارهای آئینی با رویکرد مذهبی راه خود را به سمت باورها و بنیان‌های آداب، رسوم و شعائر دین مبین اسلام در زیست ایرانیان باز کرد. به گونه‌ای که غنی‌ترین تجلی آن رفتارهای آیینی را می‌توان در دو ماه محرم و رمضان به‌عنوان ماه‌های بسیار مهم برای مسلمانان و شیعیان به‌خوبی مشاهده کرد.
رمضان ۱۴۰۰ خورشیدی مطابق با ( ۱۴۴۲ قمری) دومین سالی‌ست که ایرانیان همسو با تمامی مسلمانان سراسر جهان روزه خود را در سایه ویروس لجوج، سمج و مرگ‌بار کرونا به افطار می‌رسانند. این بحران، بخش مهمی از رفتارهای آیینی مردمان مسلمان ایران‌زمین در این ماه را دست‌خوش تغییر کرد.
شاید مهم‌ترین آنها آیین‌های مرتبط با پهن کردن سفره‌های نذری و سفره‌های افطاری برای اقوام، خانواده، دوستان و نیازمندان است. همچنین مفهوم صله رحم نیز در سایه قرنطینه خانگی فصلی دیگر از آئین‌های ایرانیان باورمند به سیر و سلوک عارفانه ماه صیام را دست‌خوش تغییر قرار داد.
اما تعدد و تکثر و آئین‌های مرتبط با ماه رمضان آن‌چنان زیاد است که با فروکاست تعدادی از آنها شاهد پررنگ شدن برخی دیگر هستیم. و از آن برخی دیگر که در سلسله گزارش‌هایی در ایام ماه مبارک رمضان به بازتاب آنها می‌پردازیم به آن دست از رفتارهای آئینی اختصاص دارد که این روزها در سایه خانه‌نشینی و قرنطینه خانگی می‌تواند خود رهیافتی برای بهره بردن از فرصت و زمانی باشد که مؤمنان روزه‌دار در منزل خود و پای سفره‌های سحری و افطار را با همان کنش‌های آئین‌مندی گره بزنند که پیش‌از این پدران و مادران و نیاکانمان بر آن نمط استوار بودند.
پس در این سلسله گزارش‌ها در کنار رصد آئین‌ها به بازتاب آن دسته از آیین‌های نمایشی ماه رمضان خواهیم پرداخت که امکان انجام آن، امروز نیز توسط خانواده‌ها در محیط خانوادگی‌شان مقدور باشد. تا چه پیش افتد و چه در نظر آید...
تجلی آیین همسایه‌داری به ویژه در ماه رمضان در «ارَک و برَک»
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جغرافیای وسیع کشورمان وجود فرهنگ ها و اقوام مختلف و به نوعی تجلی همزیستی زیر چتر واحدی به نام ایران است که به‌ویژه در ایامی چون ماه مبارک رمضان، محرم و صفر بخشی از شکوه وحدت مسلمانان شیعه و سنی در قالب آیین‌های نمایشی که خود نماد و سمبلی از اتحاد و یکپارچگی همیشگی ملت ایران است، را به رخ می‌کشاند.
در این میان استان سیستان و بلوچستان که یکی از کهن‌ترین استان‌های کشور و یکی از قطب‌های تمدن تاریخ ایرانی است در ایام ماه مبارک رمضان شاهد برگزاری آیین‌های نمایشی متعدد و متفاوتی همسو با انگاره های ملی - مذهبی در شکل رفتارهای اجتماعی است. آیین هایی که قدمت برخی از آنها تاریخی بیش سیزده قرن را پشت سر می گذارند.
یکی از سنت‌های کهن مردمان خطه سیستان در ماه صیام که قدمت آن بیش از ۱۰۰۰ سال تاریخ ثبت شده را به خود می بیند به آیینی موسوم به «ارَک و برَک» باز می‌گردد. «ارَک و برَک» در گویش مردمان سیستان به معنای «آوردن و بردن» است.
مساله توجه به همسایه در دین اسلام بارها مورد تاکید قرار گرفته و بر مومن مسلمان فرض واجب است که نسبت به افرادی که پیرامون خانه و کاشانه او زندگی می کنند توجه داشته باشد.این امر که یکی دیگر از مبانی مهم و ارزشمند دین مبین و هدایتگر اسلام و سفارش شده توسط رسول خدا(ص) و ائمه معصوم(ع) است به عنوان قلب تپنده شکل‌گیری و اجرای آیین نمایشی «ارَک و برَک» به شمار می رود.
مردمان منطقه سیستان بر این عقیده اند که از هر اجاق یا تنوری که اهل خانه در آن غذا می پزند دودی بلند می شود تا هر شعاعی که آن دود می رود خانواده مقید هستند تا برای همسایگان خود کاسه هایی از غذایشان را برای سفره افطار و سحر به عنوان هدیه و یا نذری ببرند.
خوشبختانه برپایی آیین «ارَک و برَک» هنوز هم در بسیاری از روستاها و شهرستان های منطقه سیستان توسط مردمان این خطه از کشورمان برپا می شود و بیشتر غذاهایی که در این آیین مورد استفاده قرار می گیرد غذاهای ساده و محلی آن منطقه مانند شیربرنج، نان برک و همچنین شله زرد است.
با ظهور زندگی مدرن در میان مردمان شهرنشین در دهه های اخیر شاهد هستیم که آنها دیگر از تنور و اجاق برای تهیه غذا استفاده نمی کنند و به همین مناسبت در اجرای آیین «ارَک و برَک» تغییراتی در شکل و شیوه آن اعمال کردند.
سنت جدید اجرای این آیین، اینگونه است که در ایام ماه مبارک رمضان مردمان هر محله و منطقه پیش از اذان مغرب در حد بضاعت خود مواد غذایی مانند چای، خرما، نان و یا همان غذاهای محلی مانند شله زرد و شیربرنج را به مسجد منطقه می‌برند و بعد از اقامه نماز تمام افراد در مسجد دور هم و گرد یک سفره جمع می شوند و روزه خود را با همین خوراکی که توسط مردم نذر مسجد شده است می گشایند و افطار می کنند.
برچسب‌ها تئاتر نمایش پروندهٔ خبری ماه مبارک رمضان؛ روزگار کروناییمنبع: ایرنا
کلیدواژه: تئاتر نمایش تئاتر نمایش اخبار کنکور ماه مبارک رمضان رفتارهای آیینی رفتارهای آیین آیین مند ار ک و بر ک فرهنگ ها شکل گیری آیین ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۱۷۴۱۸۷۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خواهرکشی ناموسی در مشهد | قتل زن ۲۳ ساله به دست برادر ۱۷ ساله
به گزارش همشهری آنلاین، صبح روز پنجشنبه گذشته (۶ اردیبهشت) جسد زن جوانی روی تخت کالبدشکافی قرار گرفت که برای تعیین علت مرگ از بیمارستان طالقانی به پزشکی قانونی مشهد انتقال یافته بود. با آنکه آثار اقدامات درمانی خاصی روی جسد دیده نمی‌شد و احتمال مرگ زن ۲۳ ساله قبل از انتقال به بیمارستان وجود داشت، خانواده وی در حالی که مدعی بودند او به مرگ طبیعی جان باخته است، اصرار داشتند زودتر جسد را برای خاک‌سپاری تحویل بگیرند.
در همین حال دکتر رضازاده (رئیس سالن تشریح پزشکی قانونی) که به ماجرای مرگ این زن جوان مشکوک شده بود، برای بررسی‌های دقیق‌تر در روند کالبدشکافی وارد سالن تشریح شد، اما هنوز کادر پزشکی مشغول فراهم آوردن مقدمات کالبد شکافی بودند که ناگهان رئیس سالن تشریح براساس تجربیات پزشکی خود رگه‌هایی از جنایت را زیر گلوی زن جوان مشاهده کرد چراکه آثار بسیار ظریفی از انسداد راه تنفسی بر این فرضیه جنایی مهر تایید می‌زد.
لحظاتی بعد پزشک قانونی در تماس تلفنی با قاضی ویژه قتل عمد مشهد از وقوع جنایتی هولناک خبر داد که آثار انکارناپذیر آن روی تخت کالبدشکافی نمایان شده بود. بنابراین، طولی نکشید که قاضی دکتر صادق صفری به همراه گروهی از افسران کارآزموده پلیس آگاهی عازم سالن تشریح پزشکی قانونی شد و بدین ترتیب جلسه تحلیل و کارشناسی این ماجرای تکان‌دهنده در گوشه‌ای از اتاق پزشکی قانونی برگزار شد.
در همین حال قاضی شعبه ۲۰۸ دادسرای عمومی و انقلاب مشهد، با توجه به اصرارهای پدر ساجده برای تحویل جسد، تردیدی نداشت جنایتی خانوادگی رخ داده است و در یک دستور محرمانه از کارآگاهان خواست پدر ساجده را با دقت زیر نظر بگیرند و در صورت نیاز او را بازداشت کنند.
این اقدامات قضایی در حالی آغاز شد که سرهنگ ولی نجفی (رئیس دایره قتل عمد آگاهی و سرپرست گروه کارآگاهان) فرضیه وقوع جنایت در یک اصطبل روستایی را مطرح کرد و با اشاره به وجود یک پر کاه ریز و ذره‌ای پشگل گوسفند روی لباس‌های مقتول، به واکاوی فرضیه جنایی مذکور پرداخت.
دقایقی بعد پدر ساجده در گوشه‌ای خلوت از ساختمان پزشکی قانونی زیر رگبار سوالات انحرافی و تخصصی قرار گرفت و ناگهان پرده از ماجرای جنایی هولناکی برداشت که توسط پسر ۱۷ ساله‌اش رقم خورده بود.
پدر مقتول گفت: دخترم مدتی قبل از همسرش طلاق گرفت اما حرف‌های مردم و تهمت‌های آنان درباره رفتارهای دخترم پایانی نداشت به گونه‌ای که حتی دوستان پسرم او را به خاطر رفتارهای خواهرش تحقیر می‌کردند. به همین دلیل پسرم که حنظله نام دارد، عصبانی شده و خواهرش را در اصطبل ویلایی که در آن سرایدار هستیم به قتل رسانده است.
وی ادامه داد: البته من از ماجرا اطلاعی نداشتم. پسرم با من تماس گرفت و مرگ خواهرش را خبر داد. من هم سراسیمه خودم را به اصطبل رساندم و چون کاری از دستم ساخته نبود، پیکر بی‌جان او را به بیمارستان بردم، ولی چون ترسیدم این ماجرا لو برود قتل دخترم را پنهان کردم.
به دنبال اعترافات این مرد میانسال، بی‌درنگ گروهی از کارآگاهان با هدایت مستقیم رئیس دایره قتل عمد آگاهی مشهد عازم روستای کورده در حاشیه جاده آسیایی مشهد - چناران شدند و نوجوان ۱۷ ساله را در حالی دستگیر کردند که کنار ویلای محل جنایت نشسته و غرق در افکار خود بود.
این نوجوان ۱۷ ساله پس از انتقال به مشهد لب به اعتراف گشود و انگیزه خود از ارتکاب قتل در اصطبل ویلای زیبا را سرزنش‌ها و حقارت‌هایی دانست که از سوی برخی افراد به خاطر رفتارهای خارج از عرف خواهرش بیان می‌شد.
حنظله در بیان چگونگی قتل به قاضی دکتر صفری گفت: وقتی خواهرم وارد اصطبل ویلا شد، من هم درون اصطبل رفتم و در حالی که دستم را دور گردن او حلقه می‌زدم درباره رفتارهای نامتعارفش پرسیدم که جواب سربالا داد. من هم او را برای جلوگیری از بدنامی خفه کردم و بعد با پدرم تماس گرفتم.
تحقیقات بیشتر درباره این حکایت عجیب جنایی در حالی زیر نظر سروان منفرد (افسر پرونده) ادامه دارد که مقام قضایی از تلاش‌های گسترده و به کارگیری تجربیات ارزنده پلیسی سرهنگ ولی نجفی (رئیس دایره قتل عمد آگاهی) و دقت نظر علمی دکتر رضازاده قدردانی کرد.
کد خبر 847338 منبع: خراسان برچسب‌ها خبر مهم قتل - قاتل حوادث ایران
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است